Eskisehir Tarihi
|
||||||||||||||||||||||||||||
| İç Anadolu'nun Kuzeybatı kesiminde yer alan, fakat topraklarının bir kısmı Batıkaradeniz bölümü ile İçbatı Anadolu'ya taşar. Yüzey şekillerinin ana çizgilerini 700-800 m yükseklikteki ovalar ile bunları birbirinden ayıran bazı dağ sıraları ve platolar oluşturur.İlin kuzey kesiminde, derin Sakarya vadisinin Güney kesiminde büyük kesimini billurlu kayalardan oluşan Doğu - Batı doğrultusunda Sündiken dağları (uzunyatak tepesi 1786m) uzanır.Güney - Batı kesimini, üzerinde bazı dorukların (Türkmen dağı 1826 m,Göktepe 1780 m) yükseldiği çeşitli yaştaki kayaçlar üzerinden uzanan Yazılıkaya platosu kaplar.İl topraklarının ortasında Sivrihisar dağları (Uluçukurun tepesi 1819m) Kuzeybatı'dan Güneydoğu'ya doğru uzanır. Bu kabarılar arasında Kuzey'den Güney'e doğru Sakarya vadisi, Porsuk çayının izlediği Eskişehir ovası ve onun Doğu uzantısı ile Sakarya'nın kaynak kollarının akaçladığı yukarı sakarya ovaları gibi daha alçak, çevrede neojen, ortaları alüvyonla kaplı kesimler yer alır. İl, karı kurak ve karasal bir iklim alanındadır. Kışlar soğuktur. (Eskişehir Ocak Ortalama -0,3 oC) ; Sıcaklık -20 oC'ın altına düşebilir, yazları nispeten kısa ve sıcaktır. (Temmuz Ortlaması 21,5 oC ). Dağlık kısımlar dışında yıllık yağış tutarı 400 mm dolayındadır. (Eskişehir yıllık ortalaması 375 mm'dir.); Kış en yağışlı, yaz en kurak mevsimdir. Dağlık alanlarda meşe,kızılçam ve karaçam'dan oluşan ormanlar oldukça geniş yer kaplar. Buna karşılık ilksel bitki topluluğu büyük ölçüde tahrip edilmiş olan ovalar bozkır görünümündedir.
Eskişehir'de nüfus yoğunluğu (km2'ye 44) İl düzeyinde Türkiye ortalamasının altındadır. Ama,nüfus önemli birer tarım alanı olan ovalarda toplanmıştır.Kentsel nüfus oranı %67 ile oldukça yüksek, ama bub %85 kadarı il merkezinde yaşar. İkisi dışında (Çifteler,Sivrihisar) ilçe merkezlerinin nüfusları 4-5 bin dolayındadır. Nüfus artış oranı da (%0 18,7) Türkiye ortalamasının altındadır. İl Merkezi dışında, bazı ilçelerde nüfus çok yavaş artmakta, bazıları ise nüfus kaybetmektedir. Ekili yerler İl topraklarının %22 si gibi nispeten küçük bir alanı kaplar. Buna karşın Türkiye'nin tarım, özellikle tahıl bakımından önemli illerdendir. (yaklaşık 400 bin ton buğday, 330 bin ton arpa). Ayrıca büyük miktarda şeker pancarı (1milyon ton'a yakın), patates ve ayçiçeği üretilir. Sündiken dağlarının kuzeyindeki kuytu Sakarya vadisi özellikle meyve üretimiyle ünlüdür. İlin çeşitli yerlerinde krom (Taştepe,Başören,Gündüzler,Alpu,Kavak), bor tuzları (Kırka), Lületaşı diye bilinen Manyezit (Merkez ilçe ve Mihallıççık), Perlit (Merkez İlçe, Seyitgazi) ve Asbest (Mihallıççık) yatakları vardır.
Eskişehir İl merkezinde toplanmış olan imalat sanayisi (motor, lokomotif, şeker, çimento, kiremit, besin gibi) çok çeşitli kolları kapsar ve Türkiye sanayii üretiminin katmadeğer olarak %1 kadarını sağlar. Güney marmara bölümü ve İçbatı Anadoludan gelen önemli kara ve demiryollarının kavşağı üzerinde bulunan ilin, İç Anadolu'nun kapısı olarak ulaşımda önemli bir yeri vardır. Antik Dorylaion İç Anadolu'lun Yukarı Sakarya bölümünde aynı addaki ilin merkezi, İç Anadolu'nun Ankara'dan sonra en büyük sanayi ve ticaret kenti. Demiryolu kavşağı; karayoluyla Ankara'dan 232 km, İstanbul'dan 335 km uzaklıkta. Eskişehir Batıkaradeniz, Marmara ve İçbatı Anadolu'nun İç Anadolu ile kavuştukları yörede, bu bölgelerden İç Anadolu'ya sokulan yolların kavşağında yer alan ve İç Anadolu'ya açılan kapı rolü oynar. Tarihte zaman zaman çok parlak dönemler geçiren kent XIX yy.başlarında, küçük ve sönük kasaba durumuna gelmiş, aynı yüzyılın ikinci yarısında, Kırım göçmenlerinin gelişi, özellikle 1894'te demiryolunun varışı ve işletmeye açılışı ile büyümeye başlamış, yeni mahalleler kurulmuş, kent alanı demiryolu kuzeyine de taşmış, nüfusu 30.000 dolayına ulaşmıştır.1922'de Yunanlılar tarafından yakılarak yarı yarıya tahrip edilmesine karşın, Eskişehir, Cumhuriyet döneminde özellikle önemli bazı sanayi kuruluşları sayesinde (demiryolu cer atölyesi, büyük un değirmenleri, uçak tamir atölyesi, şeker ve çimento fabrikaları, tarım araçları imalathaneleri, yağ fabrikaları gibi) hızlı gelişmiş, alanı batıya, kuzeye ve doğuya doğru yayılan yeni mahaller XX yy. başlarındakinin birkaç katına çıkmış;1927'de 32.000 kadar olan nüfusu 1950'de 90.000'e 1960'ta 153.000'e 1970'te 216.000'e ulaşmış, 1985'te ise 366.000'i aşmış; bu arada kent, özellikle Porsuk boyları, modern bir görünüm almıştır. Bu gün Eskişehir, Türkiye'nin en büyük, en hareketli tarım, ticaret,sanayi ve eğitim (çeşitli düzeyde eğitim kurumları, Anadolu Üniversitesi , Osmangazi Üniversitesi ) Merkezlerden biridir.
Eskişehir Eskiçağ'da Dorylaion adıyla bilinen bir phrygia kentinin yerini almıştır. Phrygilalılar'dan sonra Lydialılar'ın (İ.Ö.676-546) egemenliğine giren kent daha sonra pers topraklarına katıldı. Bu dönemde (İ.Ö.546-331) Phrygia satraplığı sınırları içinde bulunan Dorlion, Büyük İskender'in ölümünden sonra İ.Ö.133'te de Roma İmparatorluğu'na bağlandı. En parlak dönemini Bizanslılar zamanında yaşayan Dorylaion, şifalı suları ve güzel havasıyla imparatorların dinlenme yeri oldu, Saraylar ve hamamlarla donandı. VIII.yy.'da başlayan arap akınları sırasında, da önce 708'de Abbas bin Velit, daha sonra da 778'de Hasan bin Kahtaba komutasındaki birliklerce işgal edildi ve Duruliya ya da Druliya adıyla anılmaya başlandı.
|
||||||||||||||||||||||||||||
